قیمت‌گذاری کارآمد آب شرب (مطالعه موردی شهر اراک)

یکی از مشکلات اصلی صنعت آب و فاضلاب در کشور نوع قیمت‌گذاری آب شرب است. در ایران تصمیمات راجع به قیمت‌گذاری خدمات آبی بیشتر بر مبنای ملاک‌های اجتماعی، قانونی، اداری و مالی بوده و ملاحظات اقتصادی کمترین نقش را دارند. قیمتی که مصرف‌کننده برای آب می‌پردازد، بر اساس درصدی از هزینه‌های حسابداری تولید و توزیع آب است و مدل‌های کارآمد اقتصادی برای قیمت‌گذاری مورد استفاده قرار نگرفته است. عدم توجه به الزامات اقتصادی در قیمت‌گذاری بخش آب موجب شده است که آب به‌عنوان یک کالای رایگان یا بسیار ارزان عرضه شود. به‌طور یقین، وضعیت کنونی کمیابی منابع آبی و مشکلات متعدد محیط‌زیستی، پیامد این نوع نگرش اشتباه بوده است. برای کاهش اثرات منفی بحران و اجرای سیاست‌های راهبردی بهینه در حوزه آب باید بیش از پیش ابزارها و راهکارهای اقتصادی را مورد توجه قرار داد. در این مطالعه، سیاست‌های قیمت‌گذاری بهینه در امور آب و فاضلاب شهر اراک به‌عنوان یک بنگاه دو محصولی که خدمات آب خانگی و غیر خانگی را عرضه می‌کند، بررسی شده است. تابع هزینه دارای فرم ترانسلوگ بوده و روش برآورد سیستم معادلات به ظاهر نامرتبط است. نتایج نشان می‌دهد که قیمت فروش آب خانگی فقط 33 درصد هزینه نهایی را پوشش داده و امور آب و فاضلاب شهر اراک در تولید آب خانگی و غیر خانگی دارای اقتصاد مقیاس است. با توجه به این که قیمت‌گذاری هزینه نهایی در شرایط وجود اقتصاد مقیاس منجر به زیان امور آب و فاضلاب اراک می‌شود، مناسب است که قیمت‌های بهینه دوم به روش پیشنهادی رمزی محاسبه شود. با تلفیق هزینه نهایی با کشش‌های قیمتی تقاضای آب خانگی فصل‌های مختلف سال، قیمت‌های بهینه دوم رمزی برای فصل‌ها پیشنهاد شده است. نتایج قیمت‌گذاری بهینه دوم رمزی بیان می‌کند که برای دستیابی به حداکثر رفاه اجتماعی لازم است که قیمت‌های آب خانگی در فصل‌های تابستان و بهار از هزینه نهایی بیشتر و در فصل‌های پاییز و زمستان از هزینه نهایی کمتر باشد.